Donald Trump Ortadoğu’yu ateşe attı

ABD Başkanı Donald Trump, Cumartesi gecesi İran’a düzenlenen akın buyruğunu vererek, Beyaz Saray’daki vazife mühletinin en riskli ve belirleyici kararlarından birine imza atmış olabilir. İsrail’in İran’a karşı yürüttüğü savaşa ABD’nin direkt katılımını içeren bu atak, Trump’ın hem ulusal hem de memleketler arası siyasi mirasını şekillendirecek potansiyel bir dönüm noktasını işaret ediyor. Liderin etrafına nazaran, bu taarruz kararı, İran’ın ve onun bölgesel vekillerinin zayıfladığı bir devirde, hudutlu fakat tesirli bir askeri müdahalenin mümkün olduğu varsayımına dayanıyor. Trump’ın stratejisinin merkezinde, endişeye kapılmış bir Tahran’ın süratle bir tahlil arayacağı beklentisi yer alıyor. Şayet bu senaryo gerçekleşirse, ABD onlarca yıldır ulaşmaya çalıştığı lakin başarılı olamadığı bir dış siyaset gayesine ulaşabilir: İran’ın nükleer tehdit kapasitesinin ortadan kaldırılması. Trump da böylelikle, güçlü duruşuyla barışı sağlayan önder imajını hem iç siyasette hem de memleketler arası alanda pekiştirebilir.

Trump’ın Akın Kararının Riskleri

• Ortadoğu’daki savaşın genişleyebileceği
• ABD ve İsrail’in güvenliğinin tehdit altına girebileceği
• Amerika’nın yeni bir global çatışmaya sürüklenebileceği ihtimalleri

Trump’ın taarruz kararını savunan ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth, “Birçok lider İran’ın nükleer programına son darbeyi indirmeyi hayal etti. Ancak bunu gerçekleştirebilen sadece Lider Trump oldu,” diyerek kararı tarihî bir muvaffakiyet olarak sundu.

Uzmanların Değerlendirmeleri ve İran’ın Tepkisi

Dış siyaset uzmanları, İran’ın reaksiyonunun şimdi netleşmediğini ve zafer ilan etmek için erken olduğunu vurguluyor. Washington merkezli Orta Doğu Enstitüsü’nün kıdemli araştırmacısı Brian Katulis, İran rejiminin nasıl bir karşılık vereceğinin belgisiz olduğunu, lakin ülkenin bölgedeki vekil ağlarının hala operasyonel olarak tesirli olduğunu ve istikrarsızlık yaratma kapasitesine sahip olduğunu belirtti.

Trump’ın Seçim Stratejisi ve Akın Kararı

Trump, 2024 seçim kampanyasının büyük bölümünü, ikinci periyodunda savaş değil barış arayacağını vurgulayarak yürütmüştü. Fakat İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun baskıları altında, bu saldırıyı bir tehdit değil fırsat olarak kıymetlendirdi. Hem İran’a gözdağı vermek hem de başkomutan olarak kararlılığını göstermek isteyen Trump, cumartesi günü Beyaz Saray Durum Odası’nda üst seviye danışmanlarıyla bir ortaya geldi. Görüşme sırasında başında kırmızı “Make America Great Again” şapkası vardı. Gece yarısı yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında, askeri operasyonun gerekirse genişletileceğini belirtti.

Trump: “Ya barış olacak ya da İran için sekiz günde şahit olduğumuzdan çok daha büyük bir trajedi yaşanacak,” dedi. Akabinde şu tabirleri kullandı: “Unutmayın, daha çok gaye var… Lakin barış çabucak gelmezse, başka gayelerin peşine hassasiyet, sürat ve maharetle düşeceğiz.”Beyaz Saray ve Kongre’de Tepkiler

• Trump’ın lider yardımcısı JD Vance, müdahaleyi savundu ve “Zayıf olamazsınız. İranlıların nükleer silaha sahip olmasına müsaade veremeyiz,” dedi.
• Cumhuriyetçi Kongre üyeleri, hücuma süratle dayanak verdi. Temsilciler Meclisi Başkanı Mike Johnson, operasyonun “Amerika’ya ölüm” sloganları atan İran rejiminin nükleer silah elde etmesini engellediğini savundu.
• Demokrat Parti cephesi ise büyük reaksiyon gösterdi. Liderin Kongre’yi bilgilendirmemesi ve askeri müdahale için yasal yetki almaması eleştirildi.

Kamuoyu ve Anketler

Saldırı kararının ABD seçmenleri nezdinde nasıl yankı bulacağı ise net değil. Geçtiğimiz hafta yayımlanan bir YouGov/Economist anketine göre, Trump’ın kendi seçmenlerinin bile %53’ü, ABD’nin İsrail’e İran’a taarruzda katılmasını onaylamıyor.

Siyasi Tahliller ve Uzman Yorumları

• Aaron David Miller: “Eğer Amerikalı askerler ölürse ya da petrol fiyatı varil başına 100 doları aşarsa, kamuoyunun yansısı değişebilir.”
• Senato Silahlı Hizmetler Komitesi’nin kıdemli Demokrat senatörü Jack Reed: “Bu, Lider Trump’ın oynadığı büyük bir kumar ve işe yarayıp yaramayacağını şimdi kimse bilmiyor.”
• Dana Stroul: “Trump diplomasiyi tercih ettiğini, ABD’yi yeni savaşlara sürüklemek istemediğini birçok sefer lisana getirmişti. Fakat artık, Amerikan halkına açık ve önemli bir açıklama yapılmadan, Kongre’ye danışılmadan ülkeyi İran’la direkt savaşa soktu.”

Sonuç olarak, Trump’ın İran’a yönelik askeri müdahalesi hem ABD’nin dış siyasetinde hem de iç siyasetinde kıymetli tartışmalara yol açtı. Bu kararın uzun vadeli tesirleri ve kamuoyundaki yansımaları ise önümüzdeki süreçte daha net ortaya çıkacak.